Ο Μαύρος Ίππος 2

Ένας επικήδειος του Φρίντμαν (2006) έγραφε: «Η επαναλαμβανόμενη εξύμνηση των ελεύθερων αγορών, της απελευθέρωσης των τιμών, της επιλογής των καταναλωτών και της οικονομικής ελευθερίας από τον Μίλτον είναι η αιτία για την παγκόσμια ευημερία που απολαμβάνουμε σήμερα». Ο ισχυρισμός αυτός αληθεύει μόνο εν μέρει. Η φύση της παγκόσμιας ευημερίας (ποιος μετέχει αυτής και ποιος όχι, από πού απορρέει) είναι ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα. Ωστόσο αποτελεί αναντίρρητο γεγονός ότι οι κανόνες του Φρίντμαν για την ελεύθερη αγορά, αλλά και οι ευφυείς στρατηγικές του για την επιβολή τους, είχαν ως αποτέλεσμα μερικοί άνθρωποι να γίνουν εξαιρετικά πλούσιοι, εξασφαλίζοντας κάτι που προσεγγίζει την απόλυτη ελευθερία: να αδιαφορούν για εθνικά σύνορα, να αποφεύγουν τη ρύθμιση και τη φορολόγηση και να συσσωρεύουν διαρκώς νέα πλούτη.  Άλλοι πάλι απέκτησαν τον ικανό εκείνο πλούτο που τους επέτρεψε έναν άνετο και εύκολο βίο με κέρδη τέτοια ώστε να να αδιαφορούν για τους προηγούμενους..

Όταν άρχισε η ανοικοδόμηση της Ευρώπης μετά το Β’ ΠΠ, οι Δυτικές δυνάμεις υιοθέτησαν την αρχή ότι οι οικονομίες της αγοράς έπρεπε να εξασφαλίζουν μια επαρκώς αξιοπρεπή διαβίωση για τους απογοητευμένους πολίτες, ώστε αυτοί να μην στραφούν ξανά σε πιο ελκυστικές ιδεολογίες όπως ο φασισμός ή ο κομμουνισμός. Ήταν αυτή η πραγματιστική επιταγή που οδήγησε στη δημιουργία σχεδόν όλων όσα συσχετίζουμε σήμερα με τις παρελθούσες ημέρες του «ευπρεπούς» καπιταλισμού: την κοινωνική ασφάλιση, τη δημόσια ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, το κράτος πρόνοιας και την προστασία των εργαζομένων.

Τώρα?

Το βιβλίο του Φρίντμαν, Capitalism and Freedom, διαμορφώνει το πρόγραμμα πολλών παρατάξεων ανά την υφήλιο. Τι ορίζει?

 - οι κυβερνήσεις να καταργήσουν όλους τους κανόνες και τις ρυθμίσεις που εμποδίζουν τη συσσώρευση κερδών

 - οι κυβερνήσεις οφείλουν να πουλήσουν τη δημόσια περιουσία σε ιδιωτικές εταιρείες, ώστε να την εκμεταλλευτούν επικερδώς

 - οι κυβερνήσεις να προβούν σε δραματικές περικοπές στη χρηματοδότηση των κοινωνικών προγραμμάτων.

Σε αυτό το πλαίσιο της συνταγής: απορρύθμιση, ιδιωτικοποιήσεις και περικοπές, υπάρχουν και επιμέρους λεπτομέρειες: Αν είναι αναγκαίο να υπάρχουν φόροι, πρέπει να είναι χαμηλοί, ενώ πλούσιοι και φτωχοί πρέπει να φορολογούνται με βάση μια ενιαία κλίμακα. Οι εταιρείες πρέπει να είναι ελεύθερες να πωλούν τα προϊόντα τους παντού στον κόσμο, ενώ οι κυβερνήσεις δεν πρέπει να προστατεύουν τις εγχώριες βιομηχανίες, βιοτεχνίες ή την εγχώρια ιδιοκτησία. Όλες οι τιμές, συμπεριλαμβανομένης και της τιμής εργασίας, οφείλουν να καθορίζονται από την αγορά. Δεν πρέπει να υπάρχει κατώτατος μισθός. Να ιδιωτικοποιηθούν η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, τα συνταξιοδοτικά ταμεία, η παιδεία. Όλα όσα οι εργαζόμενοι και οι κυβερνήσεις είχαν καταφέρει να οικοδομήσουν κατά τη διάρκεια των δεκαετιών της φρενήρους κατασκευής δημόσιων έργων, να ιδιοποιηθούν. Μια περιουσία που είχε δημιουργηθεί και αποκτήσει αξία χάρη στις επενδύσεις και την τεχνογνωσία του δημόσιου τομέα, πρέπει να μεταβιβαστεί σε ιδιωτικά χέρια.

πηγή: το Δόγμα του Σοκ - Ναόμι Κλάιν