Συναίνεση της Washington - η θεμελιώδης αρχή

Όπως και ο ΟΗΕ, η παγκόσμια τράπεζα και το ΔΝΤ είχαν ιδρυθεί ως άμεση αντίδραση στη φρίκη του Β’ ΠΠ. Με στόχο να μην επαναληφθούν ποτέ ξανά τα λάθη που είχαν επιτρέψει στο φασισμό να σηκώσει κεφάλι στην καρδιά της Ευρώπης, οι παγκόσμιες δυνάμεις συνεδρίασαν το 1944 στο Μπρέτον Γουντς του Νιου Χαμσαιρ για να δημιουργήσουν μια νέα οικονομική αρχιτεκτονική. 

Η Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ που χρηματοδοτούνταν από τις εισφορές των 43 αρχικών χωρών-μελών, εξουσιοδοτήθηκαν ρητά να αποτρέπουν μελλοντικά οικονομικά σοκ και κραχ σαν αυτά που είχαν αποσταθεροποιήσει τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης στη μεσοπολεμική Γερμανία. Η Παγκόσμια Τράπεζα θα πραγματοποιούσε μακροπρόθεσμες επενδύσεις ώστε οι χώρες να βγουν από τη φτώχια, ενώ το ΔΝΤ θα δρούσε ως ένα είδος παγκόσμιου απορροφητήρα των σοκ, προωθώντας οικονομικές πολιτικές που θα περιόριζαν τη χρηματοοικονομική κερδοσκοπία και την αστάθεια των αγορών. Όταν μια χώρα κινδύνευε να βυθιστεί σε κρίση, το ΔΝΤ θα παρενέβαινε με σταθεροποιητικά δάνεια και χρηματικές ενισχύσεις , ώστε να αποτρέπονται οι κρίσεις ΠΡΟΤΟΥ ξεσπάσουν. Οι 2 θεσμικοί οργανισμοί, που εδρεύουν ο ένας απέναντι στον άλλον στον ίδιο δρόμο, θα έπρεπε να συντονίζουν τις δράσεις τους.

Όμως δεν ανταποκρίθηκαν στο οικουμενικό τους όραμα. Ήδη από την ίδρυσή τους η κατανομή της εξουσίας δεν έγινε με βάση την αρχή «μια χώρα, μια ψήφος», όπως στη γενική συνέλευση του ΟΗΕ, αλλά με βάση το μέγεθος της οικονομίας κάθε χώρας, μια διευθέτηση που εξασφάλιζε στις ΗΠΑ ένα αποφασιστικό βέτο για όλες τις μείζονες αποφάσεις, με τη Ευρώπη και την Ιαπωνία να ελέγχουν το μεγαλύτερο μέρος των υπόλοιπων ψήφων. 

Η σταδιακή επικυριαρχία της Σχολής του Σικάγο στην Παγκόσμια Τράπεζα και στο ΔΝΤ υπήρξε σε μεγάλο βαθμό μια σιωπηρή διαδικασία, αλλά επισημοποιήθηκε το 1989, όταν ο Τζον Γουίλιαμσον αποκάλυψε αυτό που ονόμαζε: «Συναίνεση της Ουάσινγκτον». Επρόκειτο για έναν κατάλογο από οικονομικές πολιτικές που οι 2 οργανισμοί θεωρούσαν τώρα την ελάχιστη προϋπόθεση για να υπάρχει οικονομική υγεία - έναν κοινό πυρήνα σοφίας που τον ασπάζονται όλοι οι σοβαροί οικονομολόγοι. Όταν ολοκληρώθηκε αυτός ο κατάλογος βασιζόταν στη νεοφιλελεύθερη «αγία τριάδα» των ιδιωτικοποιήσεων, της απορρύθμισης/ελεύθερου εμπορίου και των δραστικών περικοπών στις κρατικές δαπάνες.

H θεμελιώδης αρχή είναι απλή: οι χώρες σε κρίση χρειάζονται απεγνωσμένα οικονομική βοήθεια προκειμένου να σταθεροποιηθούν. Όταν οι ιδιωτικοποιήσεις και οι πολιτικές του ελεύθερου εμπορίου προωθούνται από κοινού με τη χρηματοοικονομική διάσωση σε ένα ολοκληρωμένο πακέτο, οι χώρες δεν έχουν άλλη επιλογή από το να αποδεχθούν όλο το πακέτο.. Ωστόσο - και εδώ έγκειται το ιδιοφυές του εγχειρήματος- οι οικονομολόγοι γνωρίζουν ότι το ελεύθερο εμπόριο δεν έχει καμία σχέση με το τέλος μιας κρίσης. Η πληροφορία όμως αυτή "συσκοτίζεται".